معرفی کتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهریکتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهری ترجمه‌ایست از دو منبع مفید در مورد خاک‌های شهری: یکی کتاب Urban Soil Primer از انتشارات وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) و دیگری کتاب Evaluation of Uraban Soils از انتشارات آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) که سید جواد نقیبی، راضیه علم دار، طاهره مقتدری، سید محمود انجوی نژاد با توجه به کمبود منابع علمی در این زمینه به ترجمه آن‌ها پرداخته‌اند.
درباره کتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهری:
خاک لایه نازک روی سیاره زمین است که مأمن و منشأ تمدن‌های بشری بوده است. این ماده اسرارآمیز که تشکیل هر سانتیمتر آن بیش از 300 سال زمان می‌طلبد، پیوسته خواستگاه تولید غذا، ساخت و ساز، کشت‌وکار و تنوع زیستی بوده است. در این میان در زیست‌بوم‌های شهری با شرایط ویژه‌ای در مورد خاک مواجه هستیم.
آن‌چه در مورد خاک‌های شهری اهمیت دارد، ارائه راهکارهای بهسازی آن‌هاست تا پذیرای زیرساخت‌های سبز یا کشاورزی شهری شوند. روش‌های بهسازی خاک‌های بی‌کیفیت، بسته به شرایط آن‌ها و کاربری مورد نظر متفاوت خواهد بود. روی‌هم‌رفته هدف از این فعالیت‌ها، بازگرداندن خاک‌های شهری به وضعیت نزدیک به خاک‌های بومی با همان قابلیت و کارآیی است.
امروزه توسعه شهری به امری اجتناب‌ناپذیر و پیوسته تبدیل شده و سطوح خاکی را به کام خود می‌کشد. چه بسا که بسیاری از زمین‌های حاصلخیز شهری به زیر کشت آهن و بتن می‌روند و باقیمانده سطوح خاکی که عمدتاً در قالب کاربری‌های فضای سبز به جا می‌مانند و چالش‌های زیادی را به همراه می‌آوردند.
این مساله عرصه را برای زیست گیاهان و سایر موجودات خاکزی نیز تنگ می‌کند و مسائل دیگری از جمله فشردگی خاک، عدم نفوذ آب در خاک، عدم وجود تبادلات گازی بین خاک و اتمسفر، فقر مواد آلی، فقر مواد غذایی، آلودگی و مواردی از این دست را به وجود می‌آورند.
بنابراین مدیریت خاک‌های شهری با مدیریت خاک در عرصه‌های طبیعی متفاوت است. در زمینه خاک‌های شهری کمتر کار شده و نیاز است که با بررسی و پژوهش، راهکارهای مناسب در این خصوص شناسایی و اجرایی کرد.
علاوه بر این زمین‌هایی که برای کاربری کشاورزی شهری در نظر گرفته شده‌اند، ممکن است برای بهسازی مجدد و بدست آوردن توانایی کشت برخی محصولات، به عملیات گسترده‌ای نیاز داشته باشند و در مقابل زمین‌هایی مانند پارک‌ها، زمین‌های بازی و پیاده‌روهای سبز که کاربری مورد نظر آن‌ها تفریحی است برای رشد گیاهان به بهسازی کمتری نیاز دارند.
کتاب حاضر تلاش کرده تا در این زمینه اطلاعات زیادی را در اختیار خوانندگان، مسئولین و همه کسانی که سهمی در بهبود وضعیت منابع طبیعی و محیط زیست دارند ارائه دهد و با استتفاده از به‌روزترین منابع روز دنیا دانشمندان این حوزه را به داده‌های علمی جدید و کاربردی مجهز گرداند.
به دلیل اهمیت این مساله و کمبود منابع مطالعاتی در این حوزه سید جواد نقیبی، راضیه علم دار، طاهره مقتدری و سید محمود انجوی نژاد کتاب جامعی را تدوین کرده‌اند که از دو منبع معتبر در وزارت کشاورزی ایالات متحده امریکا و آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا استخراج شده است.
کتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهری مناسب چه کسانی است؟
پژوهشگران حوزه مطالعات جغرافیایی، از این کتاب نکات کاربردی و عملیاتی را در جهت بهبود و ارتقای وضعیت محیط زیست دریافت می‌کنند. این نکات در نهادهای اجرایی کارایی زیادی خواهند داشت.
در بخشی از کتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهری می‌خوانیم:
مطالعات اولیه در مورد خاک‌های شهری روی آلودگی و قرار گرفتن آن‌ها در معرض سلامت انسان متمرکز بود و تغییرات مکانی موجود در مناظر شهری تا حد زیادی نادیده گرفته شده بودند.
بنابراین، در تلاش‌های اولیه صورت گرفته برای نقشه‌برداری و طبقه‌بندی خاک‌های شهری، آلودگی فلزات واسطه در نظر گرفته نشده است. ارتباط آلودگی و خطرات بهداشتی انسان با فلزات واسطه در خاک‌های شهری به قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا مصرف خوراکی آن محدود نمی‌شود بلکه مربوط به قطعات درشت زباله‌های ساختمانی یا مصنوعات نیز می‌باشد.
علاوه بر این، فلزات واسطه، منحصر به خاک‌های شهری به شدت دست خورده در صنایع سابق، مکان‌های دفع زباله یا مواد اصلی مانند بقایای ساختمانی، سرباره ذغال سنگ، خاکستر بادی یا پسماندهای معدن نیست. فلزات واسطه می‌توانند در شرایط طبیعی از مواد مادری ایجاد شوند، اما غلظت آن‌ها معمولاً کمتر از خاک‌های تشکیل شده بر روی مادری ساخته دست بشر است.
خاک‌هایی که در مناطق شهری یا نیمه شهری مانند پارک‌ها و زمین‌های گلف تا حد زیادی اصلاح نشده‌اند را می‌توان با افزایش فلزات واسطه در لایه سطحی مشخص کرد. این افزایش را می‌توان در رسوبات جوی یا ورودی‌های رسوب یافته از رواناب، به ویژه برای سرب مشاهده نمود. داده‌های جمع‌آوری شده در محدوده یک مزرعه در حومه شهر واقع در نزدیکی بزرگراه اصلی ایالت در نیوجرسی نمونه‌ای از رسوب جوی را نشان می‌دهد.
داده‌های جمع‌آوری شده با دستگاه فلورسانس اشعه ایکس قابل حمل، غلظت زیادتر سرب در لایه سطحی خاک را در مقایسه با سایر مکان‌های خاک‌رخ نشان می‌دهد. مطالعه دیگری که توسط سابین و همکاران (2005) در لس آنجلس انجام شد نشان داد که 57 تا 100 درصد از فلزات واسطه موجود در آب باران ناشی از رسوب اتمسفر است. سرب، مس، روی، نیکل، کروم و کادمیوم از جمله بیشترین فلزات واسطه در محیط‌های شهری هستند.
فهرست مطالب کتابفصل نخست: کلیات
فصل دوم: خصوصیات خاک‌های شهری
فصل سوم: خاک، تعدیل کننده، تفکیک کننده: و تصفیه کننده آب و هوا
فصل چهارم: خاک، پایدار کننده تنوع زیستی و زادآوری گیاهان و جانوران
فصل پنجم: خاک، ماده‌ای برای ساختمان‌سازی و شالوده ساختمان‌ها
فصل ششم: خاک، حافظ پیشینه طبیعی و فرهنگی
فصل هفتم: مدیریت خاک برای بهسازی و تفریح
فصل هشتم: ارزیابی خاک‌ها و طبقه‌بندی قابلیت اراضی شهری
فصل نهم: خاک‌های شهری و کشاورزی
فصل دهم: بهبود شرایط خاک‌های شهری، انواع بهسازی و زیست پالایی
فصل یازدهم: واژگان تخصصی
منابع
معرفی و دانلود کتاب مقدمه‌ای بر خاک‌های شهری | سید جواد نقیبی | انتشارات مرجع علم
