معرفی کتاب صوتی فهم برشتوالتر بنیامین، فیلسوف برجسته‌ی آلمانی‌زبان، در کتاب صوتی فهم برشت به ارائه‌ی تفسیری درخور و متمایز از کارنامه‌ی هنری برتولت برشت، نویسنده و شاعر بزرگ سده‌ی بیستم پرداخته است.
درباره کتاب صوتی فهم برشت:
«آهای آیندگان! شما که از دل گردابی بیرون می‌جهید
که اکنون ما را بلعیده
زمانی که از ضعف‌های ما سخن به میان می‌آورید
یادتان باشد که از زمانه‌ی سختمان نیز چیزی بگویید»
سراینده‌ی قطعه‌ی فوق، برتولت برشت (Bertolt Brecht) نام دارد: شاعری عصیانگر که در دشوارترینِ زمانه‌ها زیست؛ هنرمندی که در جدال میان زیبایی و تعهد، طرف دومی را گرفت، اما هرگز به اولی خیانت نکرد؛ نمایشنامه‌نویسی که در عین حال فیلسوف بود و نقّاد، و البته، بیش و پیش از هر چیز، شاعر.
امروزه عمده‌ی شهرت برتولت برشت را مرهون تحولی می‌دانند که در دنیای درام ایجاد نمود. این تحول، نتیجه‌ی ابداعِ تکنیکی خاص بود که او نام «فاصله‌گذاری» را برایش برگزید. توضیح آنکه به باور برشت، هدفِ هنر به طور عام، و هدفِ تئاتر به طور خاص، برخلاف آنچه ارسطو و ارسطویی‌ها گفته‌اند، تزکیه‌ی روانی و پالایش ذهنی نیست؛ بلکه ایجادِ درنگ و ترغیب به تأمل است.
تزکیه‌ی روانی که غایتِ تراژدی‌ست، با به هیجان آمدن مخاطب حاصل می‌شود. تلاش‌های نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر، مطابق آموزه‌ی ارسطو، باید بیش از هر چیز معطوف به برانگیختن عواطفِ مخاطب باشد. چرا که ما تنها از مجرای برانگیختگی عاطفی است که با شخصیت‌های نمایش احساس همذات‌پنداری می‌کنیم. برشت اما قویاً مخالف هر نوع برانگیختگی و جوششِ احساسی بود. به همین خاطر، از هر تمهیدی برای ایجاد فاصله میان مخاطب و آدم‌های نمایش استفاده می‌کرد، تا مبادا تماشاگر تحت تأثیر هیجان و احساس همدلی با پرسوناهای روی صحنه، دقیق شدن در پیامِ نهفته در نمایش را از یاد ببرد.
البته تلقی برشت از تئاتر ناشی از باورهای سیاسی‌اش بود. به‌واقع آنکه او، همچون اغلب هم‌مسلکان سوسیالیستش، هنر و زیبایی را قائم‌به‌ذات و به خودی خودْ واجد ارزش نمی‌دانست؛ بلکه آن را ابزاری در جریان مبارزه‌ی طبقاتی به شمار می‌آورد. با این حال، باید اذعان داشت که آثار او، برخلاف بسیاری از نویسندگان و هنرمندان سیاست‌زده‌ی هم‌عصرش، از منطق زیبایی‌شناسانه‌ی خاص و بدیعی برخوردارند. به واقع، بزرگی برشت را باید در همین نکته جست: او علی‌رغم تمام تعهدات سیاسی، اخلاقی و اجتماعی‌اش، در وهله‌ی اول هنرمندی خلاق با ذهنی پویا بود.
درباره‌ی برشت گفتنی بسیار است. در همین راستا، مطالعه‌ی کتاب فهم برشت (Understanding Brecht) از والتر بنیامین را به شما پیشنهاد می‌کنیم. فیلسوف برجسته‌ی آلمانی در این کتاب کوچک به خوبی زوایای گوناگون و بعضاً پنهان در کار هنرمندِ هم‌زبان خود را بررسی نموده است.
احتمالاً می‌دانید که بنیامین و برشت، دوستی عمیقی با یکدیگر داشتند. آنچه ایشان را به هم پیوند می‌داد، پیش از همه امید مشترکشان به فردایی بهتر بود. اگرچه این امید در نزد هر یک از این دو، معانی و الزاماتی بس متفاوت داشت. با این حال، هم برشت و هم بنیامین، در مجموعه‌ی آثار خود کوشیدند تا کورسوی نوری بر جهان تاریکی که در آن می‌زیستند، بتابانند. از این منظر، «امید» درونمایه‌ی اصلی آثار هر دوِ ایشان بود؛ اما امیدی به یأس‌آمیخته؛ امیدی دسترس‌ناپذیر، چنان‌که از جمله‌ی متناقض‌نمای کافکا درمی‌یابیم: «امید، دریا دریا امید، اما نه برای ما!»
کتاب صوتی فهم برشت مناسب چه کسانی است؟
علاقه‌مندان به مباحث فلسفی مخاطبین اصلی این کتاب‌اند. البته مخاطبین تئاتر نیز، به واسطه‌ی موضوع اثر که همانا تأثیر برشت بر درام معاصر است، می‌توانند به سهم خود بهره‌های فراوانی از اثر پیش رو بگیرند.
با والتر بنیامین بیشتر آشنا شویم:
والتر بنیامین (Walter Benjamin) از جمله بزرگ‌ترین فیلسوفان قرن بیستم بود. دامنه‌ی دانش و فعالیت قلمی او به راستی گسترده بود. اما در این میان، می‌توان سه حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی، نقد ادبی و مطالعات فرهنگی را زمینِ اصلی نظرپردازی‌های وی دانست. سخن گفتن در باب تأثیر وسیع آرای بنیامین بر جریان فکری معاصر، مجالی فراخ می‌طلبد. بنابراین، از آن درمی‌گذریم. تنها همینقدر بگوییم که فهم چرایی و چگونگی تحولات علوم انسانی در چند دهه‌ی گذشته، بی‌توجه به نوشته‌های بنیامین امری محال است.
والتر بنیامین در سال 1892، در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد و به سال 1940 جهان را ترک گفت. از آثار اوست: «اثر هنری در عصر بازتولید مکانیکی آن»، «قصه‌گو»، «فهم برشت»، «کافکا به روایت بنیامین»، «متافیزیک جوانی» و…
در بخشی از کتاب صوتی فهم برشت می‌شنویم:
در پایان مکالمات، بنیامین قولی را از برشت نقل می‌کند: «از چیزهای خوب پیشین شروع نکن، از چیزهای بد جدید شروع کن.» عبارت مشابهی در مقاله‌ی برشت درباره‌ی لوکاچ به چشم می‌خورد. برشت او را به خاطر دلبستگی همیشگی‌اش به بزرگان پیشین و دیروزهای خوشِ فرهنگ بورژوایی نقد می‌کند.
لوکاچ نجیب‌زادگی توماس مان را در برابر بصیرتِ مضطرب و مأیوس کافکا می‌نهد. در مکالمات، برشت و بنیامین بر سر کافکا مجادله می‌کنند. برشتْ بنیامین را متهم به تداومِ آن رازوارگی‌ای می‌کند که کافکا گرد خود می‌پیچد. با این حال، برشت در فرازی دیگر کافکا را در زمره‌ی آن استاد نومیدی‌ای قرار می‌دهد که نویسندگان سوسیالیست می‌توانستد از ابداعات تکنیکی‌اش بیاموزند. چیز بد در کافکا یأس اوست و چیز جدید صرفاً تکنیک نیست، بلکه نوعی از شهود و فهم است که به این تکنیک شکل می‌دهد.
معرفی و دانلود کتاب صوتی فهم برشت | والتر بنیامین | شرکت توسعه محتوای لحن دیگر
