معرفی کتاب پنجره عقبی: فیلمنامه، فیلمنامه دکوپاژ شده و تحلیل متنیبرای نقد و بررسی یکی از بهترین‌ترین آثار سینمایی آماده‌اید؟! کتاب پنجره عقبی نوشته‌ی جان مایکل هیز، و استفان شارف حاوی متن فیلمنامه و همچنین نقدی حرفه‌ای بر فیلمی به همین نام از آلفرد هیچکاک است.
درباره کتاب پنجره عقبی:
کتاب پنجره عقبی (The art of looking in Hitchcock’s Rear window) حاوی فیلمنامه، فیلمنامه دکوپاژشده و تحلیل متن است که توسط جان مایکل هیز و استفان شارف نوشته شده‌اند. برخی در تحلیل پنجره عقبی به استعداد کارگردان در نشان دادن روایتی سینمایی اشاره می‌کنند و حتی خود هیچکاک آن را «سینمایی‌ترین اثرم» نامیده است. این در حالی است که جان مایکل هیز، نویسنده فیلمنامه در گفت‌وگو پیرامون نحوه نوشتن فیلمنامه پنجره عقبی، گفته است که هیچکاک او را تنها می‌گذاشت تا به راحتی فیلمنامه را بنویسد. دلیل اهمیت این موضوع و اینکه چرا باید اثری در نقد فیلمنامه پنجره عقبی نوشته شود، گفته‌ای از کارگردان است که بیان کرده به نظر او ساخت فیلم، با آماده شدن فیلمنامه به پایان می‌رسد و فیلم‌برداری خسته‌کننده‌ترین کار دنیاست. البته باید یادآوری کرد در این مورد خاص، بدون دخالت هیچکاک احتمالا نوشتن فیلمنامه هرگز به پایان نمی‌رسید که نتیجه آن نیز اثری یگانه در دنیای فیلمنامه‌نویسی است.
داستان این فیلم، درباره جفری، عکاسی خبری است که به دلیل شکستگی پا خانه‌نشین شده و کاری به جز مشاهده همسایگانش با دوربین ندارد. او که شخصیتی ماجراجو و هیجان‌طلب است، روزهای سختی را می‌گذراند. در حالی که نامزدش لیزا، از اینکه جفری مانند قبل در کشورهای بیگانه مشغول جمع‌آوری اخبار نیست خوشحال است. با این مقدمه شاید در نگاه اول این فیلم را یک عاشقانه آبکی ببینیم، اما بیرون از این خانه، در ساختمان‌هایی که جفری آن‌ها را دید می‌زند اتفاق‌های عجیب و حتی ترسناکی در جریان است که این دو خیلی زود به تماشاگران آن‌ها تبدیل می‌شوند….
این کتاب حاصل ترجمه «فیلمنامه پنجره عقبی» به نویسندگی جان مایکل هیز و کارگردانی آلفرد هیچکاک و کتاب «The art of looking in Hitchcock’s Rear window» از استفان شارف است. تحلیل شارف از این فیلم درخشان، با توجه به اینکه او مستقیما شاگرد سرگئی ایزنشتین، تئوریسین سینما و یکی از پایه‌گذاران مکتب مونتاژ بوده بسیار باارزش است. حضور این بخش در کنار متن دکوپاژشده و فیلمنامه اصلی، کتاب پنجره عقبی را به یکی از با کیفیت‌ترین آثار سینمایی در ایران تبدیل می‌کند که مطالعه آن به ویژه برای فیلمنامهنویسان و کارگردانان بسیار سودمند است.
کتاب پنجره عقبی مناسب چه کسانی است؟
علاقه‌مندان به سینما، فیلمنامهنویسان و کارگردانان مخاطب اصلی این اثر هستند.
با گروه نویسندگان بیشتر آشنا شویم:
جان مایکل هیز (John Michael Hayes) فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی بود که در چهار فیلم هیچکاک با او همکاری داشت.
استفان شارف (Stefan Sharff) فیلمساز و نویسنده آمریکایی بود که مدتی مدیریت دپارتمان فیلم دانشگاه کلمبیا را به عهده داشت.
در بخشی از کتاب پنجره عقبی می‌خوانیم:
اکنون برآنیم که کل فیلم را تحلیل کنیم و تأکیدی خاص بر جنبه‌های ساختاری چشمگیر فیلم خواهیم داشت. در اولین نما پس از عنوان‌بندی (نمای 2) کرکره حصیری بالا می‌رود و دوربین سوار بر دالی از پنجره خارج می‌شود و دیوارها و پنجره‌های بیرونی را نشان می‌دهد. (به‌طور تصاعدی این حرکت دالی برعکس جهتی است که دوربین هیچکاک در ابتدای فیلم روانی نشان می‌دهد، آن جا دوربین از فضایی خارج به‌سوی پنجره‌ای حرکت می‌کند.) در پنجره عقبی این حرکت بی‌درنگ نشان می‌دهد که فیلم خارجی است یعنی اتفاقات در بیرون قرار است رخ دهند. دوربین متحرک بار دیگر حرکت می‌کند (نمای 3) و پس از دنبال کردن یک گربه و حرکت مختصری روی پنجره‌های روبه‌رو، فضای حیاط‌پشتی این آپارتمان را نشان می‌دهد. بعد به‌شکلی ناگهانی و غیرمنتظره، دوربین با حرکت افقی سریعی وارد همان آپارتمانی می‌شود که از آن خارج شده بود و نمای درشت جفریز را نشان می‌دهد.
او نزدیک پنجره‌اش به خواب رفته است. حرکت افقی دوربین به‌زودی بار دیگر تکرار می‌شود و جزئیات بیشتری را نشان می‌دهد. افشای غیرمترقبه جفریز درسی است برای مشاهده: از این لحظه تماشاگر نسبت به هر چیزی که در آپارتمان وجود دارد، آگاهی پیدا می‌کند. به‌لحاظ زیبایی‌شناسی این نوع معرفی شخصیت اصلی نشان از توانایی و اصالت دارد. در صدرِ امتیازاتی که فرم‌های هیچکاکی دارند، حرکت دایره‌ای و 360 درجه‌ای دوربین نیز جای می‌گیرد، چون به این شکل اشاره‌ای باطنی به مفهوم دایره حیاط و فضای خفقان‌آور آن دارد. دو نمای بعدی (نماهای 4 و 5) همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد حرکت‌های افقی مدور روی همان زمینه است. پس از مکثی مختصر روی دماسنج که 28 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهد با تأنی و با ذکر جزئیات با همسایه‌ها آشنا می‌شویم. مثلاً موسیقی‌دان را از طریق پنجره استودیواش می‌بینیم که در حال تراشیدن ریشش است، بعد حرکت افقی دوربین ادامه پیدا می‌کند و زوجی را می‌بینیم که روی پلکان اضطراری جلوی خانه‌شان خوابیده‌اند تا از شر گرما در امان باشند. بعد به آپارتمان دخترک رقصنده می‌رسیم که در حال تمرین است و خانه‌به‌خانه پیش می‌رویم. کوچه را می‌بینیم و باغ را تا اینکه به چهره قهرمان فیلم می‌رسیم که همچنان خوابیده است.
این حرکت افقی هنوز به اتمام نرسیده، پس از مکثی کوتاه، دوربین فضای داخلی آپارتمان قهرمان فیلم را نشان می‌دهد. این کار با گچ پای او شروع می‌شود که رویش نوشته‌اند ال. بی. جفریز. بعد دیوارها همراه عکس‌هایی که روی آن‌ها نصب شده به چشم می‌خورند: این بیوگرافی تصویری قهرمان فیلم است. بعد دوربین روی تعدادی مجله توقف می‌کند که عکسی روی جلد آن‌ها چاپ شده است. این عکس‌ها به‌احتمالِ زیاد کار جفریز است. در این نقطه پس از تقریباً دو دقیقه که از حرکت افقی دوربین می‌گذرد، فید اوتی صورت می‌گیرد که مانند این است که کرکره حصیری را پایین کشیده باشند. تمهیدِ فید اوت در این فیلم برای نشان دادن گذشتن زمان، حذف‌هایی که انجام می‌گیرد و به پایان رسیدن صحنه‌ها استفاده می‌شود.
تا اینجا تقریباً سه دقیقه از فیلم را گذرانده‌ایم. تا اینجا متمایزترین راهبردهای فیلم این‌ها بوده است: نحوه اطلاع‌رسانی تدریجی، افشای تدریجی، شکل‌گیری نماهای آشنا که سرانجام در ساختار بقیه فیلم تنیده می‌شوند و معرفی خودمدارانه قهرمان فیلم که خوابیده است، در دو مرتبه، همگی هم در سکوت. تا اینجا که قهرمان اصلی فیلم خواب است، تماشاگر عملاً فضا را دیده است. از میان جمع همسایه‌ها، فقط موسیقی‌دان را می‌بینیم (همراه با حضور هیچکاک در نقش کسی که به دیدار موسیقی‌دان آمده است) و آن دخترک رقصنده را. تا اینجا و پس از مقدمات، روایت فیلم به‌آرامی پیش می‌رود، درحالی‌که حال‌وهوایی طنزآمیز نیز بر فیلم حاکم است.
فهرست مطالب کتابیادداشت دبیر مجموعه جهان سینما
مقدمه مترجم
پنجره عقبی (جان مایکل هیز)
فیلمنامه دکوپاژشده (استفان شارف)
هنر نگریستن در پنجره عقبی: آجرها و ملاط (استفان شارف)
تصاویر
ادامه فهرستمشخصات کتاب الکترونیکقیمت نسخه الکترونیک
معرفی و دانلود کتاب پنجره عقبی: فیلمنامه، فیلمنامه دکوپاژ شده و تحلیل متنی | جان مایکل هیز
