معرفی کتاب استبداد علماثری چالشی در باب فلسفه علم که شما را وادار به تفکر می‌کند. کتاب استبداد علم در برگیرنده‌ی مجموعه سخنرانی‌های چهار جلسه‌ای پاول فایرابند، فیلسوف برجسته‌ی علم است که نقد او از علم‌گرایی را بیان می‌کند. متفکران این اثر غنی را یکی از بهترین کتاب‌های پاول فایرابند می‌دانند. او در این اثر قدرتمند استدلال می‌کند که علم چاره‌ای برای مشکلات اساسی عصر ما، همچون جنگ و فقر نیست.
درباره کتاب استبداد علم:
در اوایل دهه‌ی 1990، پاول فایرابند (Paul Feyerabend) یک دوره‌ی کامل از سخنرانی‌هایی که قبلاً و مکرراً در دانشگاه کالیفرنیا ایراد کرده بود، در مجموعه‌ای کوچک‌تر با عنوان «دانش چیست؟ علم چیست؟» منتشر کرد. این سخنرانی‌ها در ابتدا برای مخاطبان عام فلسفه ارائه شده بود؛ اما بعدتر چهار مورد از این سخنرانی‌ها ویرایش و در قالب کتابی دیگر با عنوان استبداد علم (The Tyranny of Science) منتشر شد. این اثر دانش مهمی از آخرین دیدگاه‌های فایرابند دربارهی علم در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.
می‌توان گفت مضمون اصلی کتاب استبداد علم به شرح زیر است. دانشمندان و فیلسوفان به علم به عنوان یک جهان‌بینی واحد و یکپارچه (و البته بسته به ترجیحاتشان به چشم یک هیولا) به علم می‌نگرند. فایرابند استدلال می‌کند که نه تنها این‌گونه نیست بلکه علم به شدت از هم‌گسیخته و ناقص است و با یک صدای واحد سخن نمی‌گوید. به همین دلیل ایدئولوژی مرتبط با این امر که گاهی به عنوان عینیت‌گرایی یا ماتریالیسم علمی شناخته می‌شود و علم را معیار نهایی ما از آنچه که هست می‌داند، از پایه بی‌اساس است. مدافعان آن، که خود را مدافع عقل معرفی می‌کنند، غالباً از آن دسته امپریالیست‌های روشنفکری هستند که نگرش‌ها و توصیه‌هایشان در گذشته منجر به نابودی جوامع ملت اول یا جنایات سیاسی مشابه شده است.
در ادامه‌ی کتاب بیان می‌شود که سایر ادعاهای مشابه دربارهی علم نیز به همان اندازه ناقص هستند. بنابراین این ایده که علم موفق و روشنگر است، جای پرسش و بازجویی دارد. البته نویسنده به هیچ عنوان قصد آن را نداشته که موفقیت‌های علم را نادیده بگیرد. بلکه تمام حرف او این است که می‌توان موفقیت‌ها را از ایدئولوژی‌هایی که به نظر می‌رسد از آن‌ها حمایت می‌کند، جدا کرد. وقتی صحبت از روش‌شناسی به میان می‌آید، این ایده‌ی تجربه‌گرایانه که علم از واقعیت‌ها شروع می‌شود و تا زمان جمع‌آوری آن‌ها از نظریه دوری می‌جوید، افسانه‌ای بیش نیست.
این اثر اولین بار در سال 1996 منتشر شد و نثر روان و شیوای آن از جمله ویژگی‌هایی‌ست که مخاطب را تا پایان با خود همراه می‌سازد. همانطور که از نام کتاب برمی‌آید، این اثر دربارهی استبداد علم است تنها به این معناست که نباید اجازه داد نوع خاصی از علم تسلط یابد.
نکوداشت‌های کتاب استبداد علم:
– سخنرانی‌هایی جالب و بسیار بدیع از تاریخ و فلسفه علم. (British Journal for the History of Science)
– هر یک از چهار سخنرانی عالی است و با دیگران ارتباط متقابل دارد. (The Year’s Work in Cultural and Critical Theory)
– یک تمرین فلسفی سرگرم‌کننده و قوی. (Philosophical Investigations)
کتاب استبداد علم مناسب چه کسانی است؟
این کتاب ارزشمند به تمامی دانشجویان و اساتید فلسفه و همچنین علاقه‌مندان به فلسفه‌ی علم پیشنهاد می‌شود.
با پاول فایرابند بیشتر آشنا شویم:
او را یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان علم در قرن بیستم می‌نامند. پاول فایرابند علاوه بر فلسفه مطالعات گوناگونی در زمینه‌ی نجوم، ریاضی، فیزیک و تاریخ داشته است. از میان آثار منتشر شده از این فیلسوف تاثیرگذار می‌توان به علیه روش، خداحافظی با عقل و علم در جامعه آزاد اشاره کرد.
در بخشی از کتاب استبداد علم می‌خوانیم:
احتمالا شنیده یا در روزنامه خوانده‌اید که اخیرا کیهان‌شناسان بسیار هیجان‌زده شده‌اند. بگذارید دلیلش را برای شما توضیح دهم. امروزه یکی از نظریه‌های رایج کیهان‌شناسی نظریۀ مه‌بانگ است. طبق این مدل کیهان‌شناختی، سرآغاز کل هستی حاصل انبساط ذرۀ بسیار خرد [و پرچگال] انرژی است که قریب پانزده میلیارد سال پیش رخ داده است. این ذره انبساط یافت تا اینکه به اندازۀ کنونی‌اش رسید. تصور بر این بود که اشیاء و موجودات مختلف در طول 300000 سال نخست این انبساط بوجود آمده‌اند. مثلا حدس جرج گاموف این بود که در طول این دوره، چگالی تابش عمدتا بیش از چگالی ماده بوده است. این تابش در طول انبساط به تدریج سرد شده و تا به امروز باقی مانده است. اما چون کشفی مؤیّد این حدس صورت نگرفت، رفته‌رفته بر طاق نسیان نهاده شد. تا اینکه قریب 20 سال پیش، نویز پیوسته‌ای برخی رادیواخترشناسان را به زحمت انداخت، به طوری‌که از عهدۀ رفع آن برنیامدند.
این نویز، مستقل از موقعیت خورشید، سیارات، کهکشان‌ها و حتی خوشه‌های کهکشانی بود؛ به عبارت دیگر، این نویز همگن بود و در واقع واجد تمام ویژگی‌های تابش زمینۀ کیهانی‌ای بود که گاموف پیش‌بینی کرده بود. این مطلب برای نظریۀ مه‌بانگ توفیق بزرگی بود، تا اینکه عده‌ای مجددا براساس ملاحظات نظری محض دریافتند که این تابش نباید همگن باشد. به اعتقاد آنان تمام عالم، پیش از پیدایش، تودۀ کاملا ناهمگونی بوده و این ناهمگونی‌ها باید خود را در این تابش نشان می‌داد. اما این‌گونه نبود. کثیری از اخترشناسانی که با نظریۀ مه‌بانگ بر سر مهر نبودند، این ایراد را معضلی جدی می‌دانستند. حال همین دو سه هفته پیش، در دقت مرتبۀ بزرگی این نظریه به وسیلۀ ماهواره‌ای که مخصوصا بدین جهت طراحی شده بود تغییراتی پیدا شد.
فهرست مطالب کتابمقدمۀ مترجم
مقدمه‌ای بر ترجمۀ فارسی استبداد علم
قدردانی ویراستار
مقدمۀ ویراستار
تعارض و تطابق
عدم اتحاد علوم
غنای طبیعت
انسان‌زدایی انسان
کتاب‌شناسی
نمایۀ اعلام
نمایۀ اصطلاحات
واژه‌نامه
ادامه فهرستمشخصات کتاب الکترونیکقیمت نسخه الکترونیک
معرفی و دانلود PDF کتاب استبداد علم | پاول فایرابند | انتشارات پگاه روزگار نو
